Archiwum

Monthly Archive

Pamięć ludzka jest zawodna, doświadczenie muzyczne – jednostkowe i ulotne. Jak je zatrzymać? Nie da się zwerbalizować wywołanych muzyką wzruszeń, ale kilka zdań zanotowanych po koncercie pozwala przynajmniej zdokumentować ich zaistnienie. Czasem te notatki wywołują oddźwięk, odezwie się ktoś, kto podobnie zareagował na słuchaną muzykę. Rodzi się wtedy poczucie wspólnoty. Czasem rozlegnie się głos przeciwny i wtedy trzeba przeanalizować swoje wrażenia.  
Nie bez znaczenia jest także prosty zapis kronikarski – co, gdzie, kiedy... Może kiedyś przyda się do uzupełnienia kreślonego przez kogoś obrazu naszego życia muzycznego?

POLSKO-WŁOSKA MUZYKA

Piękne wnętrze kościoła św. Krzyża nieopodal Teatru im. Słowackiego jest jakby stworzone do muzyki. Przekonałam się o tym nie raz, nie dwa. Ostatnio wczoraj, gdy koncertowali tam artyści Cracow Singers i włoski organista Diego Cannizzaro. Słuchaliśmy muzyki dwóch stuleci – od późnego renesansu do również późnego baroku – powstałej w dwóch ośrodkach odległych od siebie, ale kulturowo bliskich, czyli utworów organowych włoskich mistrzów od Monteverdiego po Alessandra Scarlattiego oraz psalmów, motetów i mszy kompozytorów polskich od Wacława z Szamotuł po Grzegorza Gerwazego Gorczyckiego. O wpływach włoskich w kulturze polskiego renesansu i baroku nie ma co mówić. Widać i słychać je na każdym kroku, szczególnie w Krakowie, stołecznym mieście. Wykonawcy wczorajszego koncertu dowiedli, że te związki są nadal żywe i silne. Sam koncert odbył się dzięki m.in. współpracy krakowskich śpiewaków z Włoskim Instytutem Kultury w Krakowie i Konsulatem Honorowym Włoch w naszym mieście, a w połowie października wczorajszy program zostanie powtórzony na Sycylii. O sztuce interpretacji Cracow Singers pisałam już kilkakrotnie. Krakowscy śpiewacy niezmiennie ujmują mnie swą wrażliwością i pięknym brzmieniem. Wczoraj zachwycili mnie interpretacją na pozór prostej „Modlitwy gdy dziatki spać idą” Wacława z Szamotuł i utworów Franciszka Liliusa. To wciąż zbyt mało znany kompozytor włoskiego pochodzenia działający w XVII wieku na Wawelu, piszący – jak okazało się wczoraj – z równym powodzeniem w stilo antico i w stilo nuovo. Ale prawdziwym odkryciem była dla mnie wczoraj muzyka organowa. W pełnej temperamentu, wirtuozowskiej interpretacji sycylijskiego wirtuoza utwory dawnych mistrzów porywały barwnością i ciekawymi pomysłami muzycznymi. Nie wiem, czy kiedykolwiek dotąd zabytkowe organy u św. Krzyża brzmiały tak kolorowo i wesoło jak wczoraj. Jedyne, co mnie wczoraj nieco uwierało (prócz kościelnych ławek), to włoska łacina. Wiem, brzmienie dawnej łaciny jest nam właściwie nieznane, a tradycja benedyktyńska włoskiej wymowy łacińskich tekstów jest żywa, ale cóż zrobić, jak ja jej nie lubię.
STOJOWSKI – KOMPOZYTOR NIEZNANY

W Krakowskim Salonie Muzycznym utwory kolejnego, prawie nieznanego, polskiego kompozytora przełomu XIX i XX wieku – Zygmunta Stojowskiego. Dwie jego sonaty na skrzypce i fortepian zaprezentowały wczoraj w Domu Matejki skrzypaczka Katarzyna Duda i pianistka Monika Gardoń-Preinl. Wcześniej o dwóch Zygmuntach: Noskowskim i Stojowskim i ich miejscu w historii polskiej muzyki opowiadał – jak zwykle niesłuchanie barwnie i interesująco – dr Maciej Negrey. Nigdy dość takich opowieści, bo druga połowa XIX wieku i pierwsze dziesiątki lat XX wieku to wciąż nieodkryta karta polskiej kultury muzycznej. Wciąż też zadziwiają nas kolejne „odkrycia” muzyczne z tego okresu, dotychczas pomijane i lekceważone. Takim „odkryciem” były dla mnie słuchane wczoraj po raz pierwszy sonaty Zygmunta Stojowskiego. Ich twórca urodzony w 1870 roku, wykształcony muzycznie w Krakowie i w Paryżu pianista, kompozytor i pedagog, nagrodzony w 1898 roku za swą I Symfonię w konkursie kompozytorskim zorganizowanym przez Paderewskiego w Lipsku, większość swego życia spędził w Stanach Zjednoczonych. Tam występował, nauczał w najlepszych wówczas szkołach muzycznych (założył także własną) i komponował, ciesząc się w każdej z tych dziedzin wielką estymą. Wczorajszy koncert wskazał, że słusznie. Dwie sonaty: G-dur op. 13 z 1893 roku i E-dur op. 37 z 1911 roku dowodziły nie tylko bogatej inwencji twórczej i bardzo dobrego rzemiosła kompozytorskiego, ale ukazały też jego rozwój jako kompozytora. To muzyka późnoromantyczna, z gęstą, bogatą harmoniką, ale zarazem z francuską lekkością. Można w niej znaleźć i reminiscencje muzyki Cesara Francka, i echa polskiej muzyki ludowej, i motywy francuskich pieśni także o ludowej proweniencji, ale w całości to utwory urzekające oryginalnością, swobodą twórczą, dobrą korespondencją pomiędzy oboma instrumentami. Obie wykonawczynie wczorajszego koncertu prezentując sonaty Stojowskiego stworzyły prawdziwe kreacje artystyczne. Z radością przyjęłam wiadomość, że wcześniej dokonały ich nagrania w świetnym wnętrzu, w Europejskim Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego w Lusławicach. Płyta ukaże się niebawem.
SŁOWACY W FILHARMONII

Kolejny koncert III Festiwalu „Szymanowski/Polska/Świat” połączony został z obchodami narodowego święta Słowacji w trzydziestolecie uchwalenia tamtejszej konstytucji, honorowy patronat nad nim objął więc Konsul Generalny Republiki Słowackiej w Krakowie, dr Tomáš Kašaj. Na filharmonicznej estradzie stanęli artyści Słowackiej Orkiestry Kameralnej założonej przed sześćdziesięcioma laty przez Bohdana Warhala, a prowadzonej obecnie przez Ewalda Danela. Piszę – stanęli – bo zespół, z wyjątkiem wiolonczelistów i kontrabasisty, grał przez blisko półtorej godziny na stojąco, co rzadko się zdarza, a co zaowocowało jakością dźwięku i ekspresji. Dawno nie słyszałam zespołu tak skupionego, będącego absolutną jednością, dysponującego szlachetnym brzmieniem, wrażliwością i ogromną paletą odcieni dynamicznych. Równie ciekawy jak sam zespół był prezentowany w sobotę program. Tematem wiodącym tegorocznej edycji festiwalu jest pieśń. Słowacy przywieźli do Krakowa głównie utwory mające swe źródło w pieśni i tańcach ludowych. Kompozycje Leoša Janáčka, Ottorina Respighiego, Ilji Zeljenki, Romana Bergera, Witolda Lutosławskiego i Béli Bartóka powstały w różnym czasie, od 1877 do 2004 roku, pisane są różnym językiem muzycznym, wskazują na różne podejście twórców do ludowego czy historycznego pierwowzoru, ale wszystkie budziły wczoraj ciekawość nie tylko sposobem interpretacji (wzorcowym!), ale właśnie swym bogactwem twórczym. Najbardziej interesujące wydały mi się wczoraj słuchane po raz pierwszy „Piosenki z Zaolzia” Romana Bergera. Opracowane przez starzejącego się już polsko-słowackiego mistrza urzekały jedynym w swoim rodzaju klimatem muzycznego wywoływania duchów przeszłości, wsłuchiwania się w strzępy dźwiękowych wspomnień. Jak wszystko u Bergera, te proste na pozór, zapamiętane z dzieciństwa piosenki, opracowane wyrafinowanym językiem nie unikającym współczesnych brzmień, miały wczoraj wręcz filozoficzne znaczenie. Były swoistym rozliczaniem się z życiem.