czerwiec 2022 – Anna Woźniakowska

ODYSEUSZ NIEZNANY

12 czerwca 2022 Anna Woźniakowska 0

Często się zdarza, że z obszernego dorobku wielu kompozytorów znamy jeden lub dwa utwory, a reszta pozostaje okryta mrokiem niepamięci. Do takich twórców należy Max Bruch, jeden z czołowych niegdyś przedstawicieli późnego niemieckiego romantyzmu. Krakowscy melomani poznali dotąd trzy jego [ Czytaj dalej… ]

WIECZÓR SZLACHETNEJ MUZYKI

4 czerwca 2022 Anna Woźniakowska 4

Gorczycki i Haydn byli bohaterami wczorajszego koncertu Filharmonii Krakowskiej. Alexander Humala, szef artystyczny instytucji, z chęcią sięga po utwory wokalno-instrumentalne, dobrze się czuje w tej materii dźwiękowej. Wczoraj z solistami, chórem kameralnym (przygotowanie Piotr Piwko), takąż orkiestrą i organami poprowadził [ Czytaj dalej… ]

Pamięć ludzka jest zawodna, doświadczenie muzyczne – jednostkowe i ulotne. Jak je zatrzymać? Nie da się zwerbalizować wywołanych muzyką wzruszeń, ale kilka zdań zanotowanych po koncercie pozwala przynajmniej zdokumentować ich zaistnienie. Czasem te notatki wywołują oddźwięk, odezwie się ktoś, kto podobnie zareagował na słuchaną muzykę. Rodzi się wtedy poczucie wspólnoty. Czasem rozlegnie się głos przeciwny i wtedy trzeba przeanalizować swoje wrażenia.  
Nie bez znaczenia jest także prosty zapis kronikarski – co, gdzie, kiedy... Może kiedyś przyda się do uzupełnienia kreślonego przez kogoś obrazu naszego życia muzycznego?

DUETISSIMO

Przed ośmioma laty z inicjatywy znanego pianisty i kameralisty Bartłomieja Kominka, wychowanka i wykładowcy Akademii Muzycznej im. K. Pendereckiego w Krakowie (obecnie jest kierownikiem Katedry Kameralistyki krakowskiej uczelni) powstał Międzynarodowy Festiwal Duetów Fortepianowych „Duetissimo!”. Początkowo skromna impreza okazała się niezwykle interesująca i potrzebna. Dziś głównemu nurtowi festiwalowemu towarzyszą: konferencja naukowa, koncerty Estrady Młodych i Koncert Dziecięcy, a przede wszystkim Międzynarodowy Konkurs Duetów Fortepianowych. Wczoraj zakończyła się druga jego edycja. Nie mogłam towarzyszyć w tym roku ani wszystkim koncertom festiwalowym ani konkursowym przesłuchaniom. Ale myślę że dwa wieczory spędzone w sali Filharmonii, która jest partnerem organizatorów imprezy, dały dobry obraz całości imprezy. Pierwszy wieczór to piątkowy koncert duetu: Leonora Armellini i Mattia Ometto. Pianistkę dobrze znamy w Polsce i w Krakowie od czasu jej udziału w Konkursie Chopinowskim w 2010 roku. Osiemnastoletnia wówczas pianistka zwróciła uwagę jurorów i publiczności swą wrażliwością i urodą dźwięku. Z czasem do tych atutów doszła dojrzałość artystyczna. Starszy od niej o dziesięć lat Mattia Ometto gościł w Krakowie chyba po raz pierwszy. I on włada pięknym, bogatym w barwy dźwiękiem i podobną do Leonory Armellini wrażliwością muzyczną. Pianiści pracujący z sobą od lat tworzą jeden wspaniały instrument, rozumieją się idealnie, co umożliwia im tworzenie doskonałych kreacji artystycznych. Program piątkowego koncertu zestawili tak, by udowodnić swą wszechstronność muzyczną. Rozpoczęli „Fantazją per organo meccanico” KV 594 Mozarta w transkrypcji Silvia Omizzola wydobywając z fortepianu prawdziwie organowe brzmienia. Potem słuchaliśmy „Deux morceaux en forme de mazurka” op. 5 Zarębskiego urzekające romantycznym wdziękiem i wyczuciem charakteru polskich tańców. W drugiej części wieczoru zabrzmiała „Symfonia dantejska” Liszta w jego opracowaniu na dwa fortepiany. Tu można było podziwiać i umiejętność zbudowania trudnej formy dzieła, i temperament artystów w malowaniu dźwiękiem potęgi i grozy Piekła, i smutku Czyśca, i wreszcie triumfu Magnificat. A po tym mistycznym przeżyciu usłyszeliśmy na bis lekkie, sambowo rozkołysane, zagrane jakby z przymrużeniem oka „Baiao” z „8 tańców egzotycznych Jeana Françaix. W całości była to cudowna lekcja kameralistyki na dwóch fortepianach. W sobotę w tejże sali odbył się finał konkursu. Przed międzynarodowym jury pracującym pod kierunkiem Bartłomieja Kominka wystąpiły cztery (wyselekcjonowane z trzynastu) duety grające z towarzyszeniem orkiestry naszej Filharmonii pod dyrekcją Macieja Tomasiewicza koncerty na dwa fortepiany z orkiestrą. Rozpoczął wieczór krakowski duet Agnieszka Zahaczewska-Książek i Krzysztof Książek Koncertem Es-dur KV 365 Mozarta. To bardzo dobry duet, ale tym razem w jego grze dało się zauważyć zdenerwowanie objawiające się choćby pośpiechem i brakiem oddechu w finale. Inna rzecz że orkiestra nie była im w pełni pomocna, jakby zabrakło wzajemnego porozumienia pomiędzy solistami i dyrygentem. Być może to sprawiło, że krakowski duet otrzymał „tylko” III nagrodę. Jury wyróżniło go też za najlepsze wykonanie utworu kompozytora polskiego. Koncert Es-dur Mozarta zabrzmiał w sobotę raz jeszcze w wykonaniu japońskiej pary Nana Shinata i Masahiro Sato i była to piękna, „dosłuchana” w każdym calu interpretacja. I orkiestra brzmiała tu całkiem inaczej, bardziej po mozartowsku a mniej „wojskowo”. Ten duet za swe konkursowe prezentacje otrzymał II nagrodę. I nagroda przypadła również Japończykom. Nao Kanemura i Yoshiaki Sato grali w finale Koncert E-dur na dwa fortepiany Feliksa Mendelssohna-Bartholdy’ego z wdziękiem i olbrzymią wrażliwością. Szczególnie urzekająco zabrzmiała druga część Koncertu, która dała artystom możliwość ukazania nie tylko kameralnych ale i solistycznych umiejętności. Bogactwo barw i odcieni dynamicznych było tu zachwycające. Tego uwrażliwienia na zróżnicowanie barwowe i dynamiczne zabrakło w interpretacji potężnego Koncertu as-moll op. 88a Maxa Brucha. Siostry Kanon Yokoyama i Kotone Yokoyama skupiły się jedynie na sile dźwięku. Być może znów wpłynęła na to nieco „siłowa” interpretacja partii orkiestrowej którą zaproponował dyrygent jakby zapominając że stoi na estradzie także po to, by pomóc solistom. Prowadzenie akompaniamentów orkiestrowych w konkursach pianistycznych jest bardzo trudnym zadaniem. W przypadku dwóch fortepianów w dwójnasób trudnym, wymagającym wielkiego doświadczenia estradowego. Jeśli mogę coś sugerować organizatorom, to proponowałabym by w przyszłości poszukać kogoś z takim właśnie doświadczeniem. Ale w sumie ten finał był wspaniałym przeżyciem dobrze rokującym konkursowi na przyszłość.
SZYMANOWSKI / POLSKA / ŚWIAT

Wczorajszy prolog V festiwalu „Szymanowski / Polska / Świat” poprowadził angielski dyrygent Martyn Brabbins. Na program koncertu złożyły się dwa utwory: „Pieśni muezina szalonego” Karola Szymanowskiego w interesującej interpretacji Urszuli Kryger i „Planety” Gustava Holsta. Słuchając, zastanawiałam się dlaczego takie zestawienie? Kompozytorzy działali wprawdzie w tym samym czasie ale prezentowali – szczególnie w tych utworach – kompletnie różne stylistyki. Szymanowski w swoich pieśniach starał się odtworzyć aurę Orientu, Holst odwoływał się do muzycznych tradycji swojego kraju. Ale po koncercie stwierdziłam że jest jednak wspólna nić łącząca prezentowaną muzykę. Tą nicią było wczoraj uwrażliwienie na kolor orkiestry, wykorzystywanie przez kompozytorów możliwości barwowych różnych zestawień instrumentalnych. Urszula Kryger słynie z przemyślanych interpretacji pieśni. Wczoraj pięknie zróżnicowała klimat wierszy Jarosława Iwaszkiewicza przesyconych tyleż odniesieniami do wieczności jak i najbardziej ziemskiej miłości. Martyhn Brabbins dobrze wydobył z orkiestry tę zmieniającą się aurę pewnego niepokoju, rozdygotania a zarazem rozpłynięcia się w nieskończoności. Prawdziwym popisem dyrygenta i orkiestry były „Planety” Holsta. Słyszałam ten utwór kilkakrotnie w sali naszej Filharmonii i przyznam się że nieco mnie nudził. Ale Martyn Brabbins ukazał zupełnie inne, niż dotąd znałam, oblicze Holsta. Wczorajsze „Planety”były po prostu fascynujące, wspaniałe zróżnicowane charakterem, tyleż mistyczne co dobrze osadzone w angielskiej tradycji z jej chorałami, hymnami i tańcami. A przy tym Holst pod batutą Brabbinsa okazał się wybitnym kolorystą. Nic więc dziwnego, że koncert znów zakończył się owacją na stojąco. A na koniec kilka słów krytyki w stosunku do przygotowujących drukowane programy Filharmonii. Mają one ułatwiać słuchaczom kontakt z muzyką prezentowaną na koncercie. Wczorajszy tego nie czynił. Nie mówię już o tym, że zaznaczono przerwę, której nie było. Ale podanie tytułów sześciu pieśni Szymanowskiego według cyklu z towarzyszeniem fortepianu podczas gdy kompozytor zinstrumentował tylko cztery z nich i one były wczoraj wykonane, uważam za niedopatrzenie tym bardziej, że w zamieszczonym w programie omówieniu Doroty Staszkiewicz wyraźnie było to zaznaczone. A piszę o tym dlatego, że to nie pierwsze uchybienie jakie zauważyłam w drukowanych programach filharmonicznych w tym sezonie. Przydałoby się nieco więcej „uważności”.
PASJA WG ŚW. JANA

W Niedzielę Palmową w Międzynarodowym Centrum Kongresowym słuchaliśmy Bachowskiej Pasji wg św. Jana w wykonaniu solistów oraz zespołów La Capella Reial de Catalunya i Le Concert de Nations pod dyrekcją Jordi Savalla. Zwykło się uważać, że z dwóch Bachowskich Pasji ta Janowa jest dramatyczniejsza. Niewątpliwie jest zwięźlejsza, bardziej skondensowana, ale jednocześnie dająca szerokie pole do interpretacji. Jordi Savall wraz ze swymi zespołami nie podkreślał specjalnie akcji dramatycznej. Jan Petryka jako Ewangelista był wprawdzie emocjonalny, lecz zarazem powściągliwy. (Pamiętam w minionych latach interpretatorów tej partii podobnych sprawozdawcom sportowym w relacjonowaniu ewangelicznych wydarzeń). Pasja wg św. Jana w interpretacji Jordi Savalla była bardziej uduchowiona niż dramatyczna, choć nie brakło w niej ostrości choćby w chórach nawołujących do ukrzyżowania Jezusa. Ale punkt ciężkości spoczął tym razem na rozpatrywaniu Męki Pańskiej i na modlitwie. A ponieważ każdy ze słuchaczy mógł się wyposażyć w tekst i podążać za tokiem ewangelicznej opowieści (nie wygaszono w pełni świateł), ten klimat zadumy stał się powszechny. W takiej interpretacji dzieła wyraźniej niż zazwyczaj zabrzmiały chorały i arie. Te pierwsze w wykonaniu śpiewaków La Capella Reial de Catalunya przygotowanych przez Lluisa Vilamajó poruszały emocją i ekspresją. Podobnie wzruszające były arie w interpretacji Miriam Feuersinger (sopran), Ferrana Mitjansa (tenor), Oriola Mallarta (bas) i Christopha Fillera (baryton). Arie altowe śpiewał kontratenor Rafaele Pe. W wielkiej sali ICE jego głos niestety był za nikły. Partię Jezusa kreował obdarzony pięknej barwy basem Manuel Walser.