maj 2024 – Anna Woźniakowska

MUZYKA POLSKA

12 maja 2024 Anna Woźniakowska 0

Tegoroczna edycja Festiwalu 4 Tradycji zakończyła się koncertem muzyki polskiej. W miniony piątek Sebastian Perłowski poprowadził utwory Stanisława Moniuszki, Władysława Żeleńskiego, Zygmunta Noskowskiego, Mieczysława Karłowicza i Joanny Wnuk-Nazarowej. Wymieniam w porządku chronologicznym, bo to było ponad sto sześćdziesiąt lat muzyki [ Czytaj dalej… ]

Pamięć ludzka jest zawodna, doświadczenie muzyczne – jednostkowe i ulotne. Jak je zatrzymać? Nie da się zwerbalizować wywołanych muzyką wzruszeń, ale kilka zdań zanotowanych po koncercie pozwala przynajmniej zdokumentować ich zaistnienie. Czasem te notatki wywołują oddźwięk, odezwie się ktoś, kto podobnie zareagował na słuchaną muzykę. Rodzi się wtedy poczucie wspólnoty. Czasem rozlegnie się głos przeciwny i wtedy trzeba przeanalizować swoje wrażenia.  
Nie bez znaczenia jest także prosty zapis kronikarski – co, gdzie, kiedy... Może kiedyś przyda się do uzupełnienia kreślonego przez kogoś obrazu naszego życia muzycznego?

KONCERT JUBILEUSZOWY

Piątkowy koncert w studiu Radia Kraków święcił kilka okrągłych dat. Odbywał się w ramach Festiwalu Muzyki Polskiej organizowanym przez Stowarzyszenie Muzyki Polskiej po raz dwudziesty. W radiowym studiu wystąpiła Sinfonietta Cracovia obchodząca w tym roku swe trzydziestolecie. W programie wieczoru znalazły się m.in.: „Musica per archi” Krystyny Moszumańskiej-Nazar, krakowskiej kompozytorki urodzonej przed stoma laty we Lwowie oraz „Paroles tissées” Witolda Lutosławskiego, od którego śmierci minęło w tym roku trzydzieści lat. Tak więc słusznie dyrektor artystyczny Festiwalu Paweł Orski nazwał ten wieczór „jubileuszowym”. Ale nie daty były tego wieczoru najważniejsze, lecz muzyka streszczająca przeszło osiemdziesiąt lat historii muzyki od 1943 roku po czas bieżący. I było to ciekawe streszczenie, choć prezentowane nie chronologicznie. Katarzyna Tomala-Jedynak prowadząca Sinfoniettę Cracovię wieczór rozpoczęła wspomnianym utworem Krystyny Moszumańskiej-Nazar powstałym w 1962 roku. „Musica per archi” – trzyczęściowy utwór nasycony energią, wykorzystujący elementy sonoryzmu – przyniósł kompozytorce I nagrodę i Złoty Medal na konkursie przeznaczonym właśnie dla kompozytorek w Buenos Aires. Słuchany po przeszło sześćdziesięciu latach nic nie utracił ze świeżości. Warto by nie tylko okazjonalnie gościł na naszych estradach. Rzadko pojawiają się też na koncertach młodsze o trzy lata od „Muzyki na smyczki” „Słowa tkane”, bo tak przetłumaczyć można „Paroles tissées” napisane przez Lutosławskiego do wierszy Jeana-Françoisa Chabruna. A przecież to jeden z piękniejszych przykładów dwudziestowiecznej liryki wokalnej. Kompozytor mówił, że chciał napisać „utwór, który miałby walor koncertowy dla śpiewaka o wspaniałych umiejętnościach”. Takim był Peter Pears, któremu „Słowa tkane” zostały zadedykowane. W piątek tenorową partię śpiewał Wojciech Parchem. To artysta o dużych możliwościach wokalnych i takiejż wrażliwości, ale tym razem jego interpretacja pozostawiła pewien niedosyt. Być może sprawiła to niewielka kubatura radiowego studia. Śpiewak stał niemal twarzą w twarz ze słuchaczami. I choć pod batutą Katarzyny Tomali-Jedynak instrumenty mieniły się barwami, to w głosie solowym brakło mi nieco finezji i delikatności niesionej przez muzykę Lutosławskiego. Podobny niedosyt odczuwałam słuchając ciekawej i mrocznej „Serenady na tenor, róg i smyczki” napisanej przez Benjamina Brittena w 1943 roku dla wspomnianego Petera Pearsa. Tu podziwiać można było bogactwo brzmień waltorni brytyjskiego artysty Bena Goldscheidera. Delikatności, zadumy nie pozbawionej akcentów dramatycznych, po prostu piękna, nie zabrakło w utworze Marcela Chyrzyńskiego granym w piątek po raz pierwszy przez Sinfoniettę Cracovię. To kolejna, szósta już kompozycja z cyklu „Ukiyo-e” inspirowanego japońskimi drzeworytami. Po dwunastu latach od pierwszego utworu z tego cyklu kompozytor powrócił do zespołu smyczkowego (kolejne napisane zostały na różne składy). Wykorzystuje go nieco inaczej, ale zauważalna jest łączność pomiędzy obiema kompozycjami. Marcel Chyrzyński dysponuje świetnym warsztatem i wrażliwością która pozwala mu wpisać w europejskie pojmowanie muzyki jego zafascynowanie sztuką japońską. „Obrazy przemijającego świata” (bo tak można przetłumaczyć tytuł cyklu) mają jedyną w swoim rodzaju przejrzystość japońskiego drzeworytu i poruszają szczerością wypowiedzi.
MAZURKI ŻYDOWSKIE

Niedzielny koncert w synagodze Tempel w ramach Festiwalu Muzyki Polskiej był tyleż ciekawy co pouczający, a to za sprawą prezentowanego repertuaru. Marek Bracha, jeden z najciekawszych polskich pianistów średniego pokolenia, program swego recitalu zbudował bowiem z mazurków kompozytorów polskich żydowskiego pochodzenia. Słuchaliśmy utworów Marii Szymanowskiej, Edwarda Wolffa, Józefa Wieniawskiego, Aleksandra Tansmana, Tomasza Kasserna, Mieczysława Wajnberga i Władysława Szpilmana. Do nich artysta dołączył dwa mazurki Fryderyka Chopina – mistrza tego gatunku – w tym Mazurek a-moll op. 17 nr 4 nazywany „Żydkiem”. Otrzymaliśmy więc żywą i ciekawą historię rozwoju gatunku przez blisko dwieście lat, od salonowych miniatur Szymanowskiej po złożone harmonicznie i fakturalnie utwory Kasserna i Wajnberga. Po raz pierwszy też (przynajmniej ja) usłyszeliśmy kompozycje twórców znanych nam dotąd jedynie z nazwiska. Szczególnie zaciekawiły mnie mazurki Józefa Wieniawskiego, którego sławą przyćmił starszy brat Henryk, słynny skrzypek. Ten świetnie wykształcony uczeń m.in. Liszta, obdarzony dużą inwencją twórczą, idąc drogą wytyczona przez Chopina umiał odnaleźć własną drogę w pojmowaniu idiomu polskiego tańca. To kompozytor w pełni zasługujący na uwagę. Na uwagę zasługuje też jego wuj Edward Wolff, podobnie jak Chopin wychowanek Żywnego i Elsnera, kompozytor niesłychanie płodny (ponad 400 opusów). Podobnie jak Chopin, z którym się przyjaźnił, życie spędził na emigracji w Paryżu, cieszył się uznaniem, jego kompozycje pojawiały się w albumach obok utworów najwybitniejszych ówczesnych twórców. Dwadzieścia pięć utworów tego samego gatunku mogłoby nużyć, nawet uwzględniając obecność pokrewnych mazurkowi kujawiaków i oberków. Marek Bracha tak jednak zestawił prezentowane utwory, tak podkreślił intymność wypowiedzi twórczej zawartą w mazurkowej materii, że był to wieczór po prostu wzruszający. Nie bez znaczenia był tu wspaniały warsztat pianistyczny Marka Brachy i jego dojrzałość artystyczna.
BŁYSKOTLIWY FINAŁ

Owacją na stojąco zakończyła się wczoraj prezentacja „Hrabiego Ory” Rossiniego w Operze Krakowskiej. Spektakl był zwieńczeniem organizowanego przez Filharmonię Krakowską i Stowarzyszenie Passionart „Royal Opera Festival”, więc w kanale orkiestrowym zasiadła filharmoniczna orkiestra, a partie chóralne śpiewali artyści filharmonicznego chóru. Całość poprowadził Antonino Fogliani, dyrygent o dużym dorobku. Ważnym elementem tego dorobku jest właśnie twórczość Gioacchina Rossiniego. Dobrze to wyczuła publiczność wypełniająca wczoraj salę Opery, bo wspomniana owacja na stojąco rozpoczęła się z chwilą pojawienia się na scenie dyrygenta. Bo to jemu zawdzięczaliśmy cudowną lekkość i muzyczną barwność wczorajszego spektaklu oraz piękne brzmienie orkiestry wspaniale współpracującej z protagonistami. A ci także byli świetni – bez wyjątku. Pochodzili z różnych stron świata, ale niemal wszyscy mieli w swej drodze artystycznej epizod włoski. Posiedli więc sztukę śpiewania Rossiniego. Sypały się wczoraj koloratury, urzekało piękno belcanta. W takim towarzystwie także artyści filharmonicznego chóru wznieśli się na wyżyny lekkości i bogactwa barw (przygotowanie Piotr Piwko). Także reżyseria i scenografia Jochena Schönlebera oraz zabawne, barwne kostiumy Olesji Maurer podkreślały dobrą zabawę. Bawili się wykonawcy nigdy wszakże nie przekraczając cienkiej granicy dzielącej komedię od farsy, choć okazji ku temu było sporo. Bawiła się też publiczność. I tylko żałowałam, że na widowni nie znaleźli się rodzimi śpiewacy, dyrygenci, reżyserzy… Mogliby się wiele nauczyć. Żałowałam też że na co dzień z operowego kanału nie dochodzą nas tak piękne brzmienia jak wczoraj, w wykonaniu filharmonicznej orkiestry. A wczoraj na scenie bawili nas: pełen łobuzerskiego wdzięku Patrick Kabongo (fracuski tenor urodzony w Kongo) w tytułowej roli; urocza Sophia Mchedlishvilli (pochodzenia gruzińskiego) mistrzowsko władająca pięknym sopranem jako Hrabina Adele; znana już z jak najlepszej strony z wcześniejszych produkcji festiwalowych Camilla Carol Farias (włoski sopran) jako Dama Ragonde; Fabio Capitanucci (walory jego barytonowego głosu sprawiają że jest częstym gościem w La Scali) w roli Raimbauda, poplecznika Hrabiego Ory; Diana Haller (chorwacki mezzosopran) w partii pazia Isoliera; Yo Otahara (japoński sopran) jako Alice; Nathanaël Tavernier (francuski bas który zachwycił mnie w prezentowanym na festiwalu „Masaniellu” Carafy) w roli Guwernera. Te nazwiska trzeba zapamiętać. Jeśli zobaczą je Państwo na afiszu, warto kupić bilet!