PIĘKNA KAMERALISTYKA

18 sierpnia 2022 Anna Woźniakowska Recenzje 0

Słynny litewski Čiurlonis String Quartet gra już ponad pół wieku. Przez ten czas zmienił się jego skład, ale niezmienne jest jedno: entuzjastyczne podejście do muzyki i perfekcja w jej interpretacji. Mogliśmy się o tym przekonać słuchając wczoraj w synagodze Tempel kwartetów Haydna, Mendelssohna i Latėnasa w wykonaniu wspomnianego kwartetu w składzie: Jonas Tankevicius, Darius Diksaitis, Gediminas Dacinskas i Elena Daunyte.
Niewiele wiemy o współczesnej muzyce litewskiej. Z tym większą ciekawością słuchaliśmy wczoraj Kwartetu nr 2 „In Lowing Memory” Faustasa Latėnasa, zmarłego przed dwoma laty kompozytora i dyplomaty. To poruszający utwór, napisany jedynym w swoim rodzaju językiem – niby tonalnym, ale przez dysonansowe brzmienia odbiegającym od tonalności, odwołującym się do muzyki żydowskiej, bo też celem kompozytora było ewokowanie świata, który minął, został bezpowrotnie zniszczony. Olbrzymi ładunek emocji jaki twórca zawarł w swej muzyce w połączeniu z ekspresją interpretacji sprawił, że ta artystyczna kreacja na długo pozostanie w mej pamięci.
Podobnie nasycona głęboką ekspresją była wczoraj prezentacja Kwartetu f-moll op. 80 Mendelssohna napisanego po śmierci ukochanej siostry kompozytora. Ale nie zabrakło też muzycznego humoru w Kwartecie op. 76 nr 4 Haydna. W sumie był to wieczór pięknej kameralistyki.

Dodaj komentarz Anuluj pisanie odpowiedzi

Pamięć ludzka jest zawodna, doświadczenie muzyczne – jednostkowe i ulotne. Jak je zatrzymać? Nie da się zwerbalizować wywołanych muzyką wzruszeń, ale kilka zdań zanotowanych po koncercie pozwala przynajmniej zdokumentować ich zaistnienie. Czasem te notatki wywołują oddźwięk, odezwie się ktoś, kto podobnie zareagował na słuchaną muzykę. Rodzi się wtedy poczucie wspólnoty. Czasem rozlegnie się głos przeciwny i wtedy trzeba przeanalizować swoje wrażenia.  
Nie bez znaczenia jest także prosty zapis kronikarski – co, gdzie, kiedy... Może kiedyś przyda się do uzupełnienia kreślonego przez kogoś obrazu naszego życia muzycznego?

BRAHMS – MENDELSSOHN – SCHUMANN

„Uwertura akademicka” Brahmsa nie ma szczęścia do dyrygentów. Najczęściej traktują ją poważnie – jak to Brahmsa – nie dostrzegając lekkości i dowcipu jakie kompozytor zawarł w swej muzyce. Wszak mówił o niej że to „wesołe potpourri piosenek studenckich”. Na szczęście wczoraj w sali Filharmonii George Tchitchinadze prowadząc naszą filharmoniczną orkiestrę podkreślił właśnie te atuty Brahmsowskiej muzyki, jej barwność i zmienność charakteru (powagi też nie zabrakło), sprawiając tym wiele radości melomanom. Jeszcze nie zatarł się nam w pamięci finał II Międzynarodowego Festiwalu Duetów Fortepianowych w czasie którego zabrzmiał Koncert na dwa fortepiany E-dur Mendelssohna w wykonaniu japońskiej pary wyróżnionej potem I nagrodą. Bylo więc pole do porównań, bo wczoraj ten sam koncert grał Reverie Piano Duo czyli Rozalia Kierc i Maria Moliszewska (wychowanki prof. Stefana Wojtasa), zwyciężczynie pierwszej edycji wspomnianego Konkursu. Inne solistki, inny dyrygent i inna interpretacja. Wczorajszy Koncert E-dur Mendelssohna był tyleż klasyczny, niemal haydnowski, co romantyczny. Środkowa część była prawdziwą „pieśnią bez słów”. Artystki cudownie się dopełniały cyzelując każdy szczegół partytury Mendelssohna, a dyrygent z orkiestrą byli wrażliwymi partnerami. Na bis otrzymaliśmy Wariacje na temat Paganiniego opracowane niegdyś przez Witolda Lutosławskiego na potrzeby jego duetu z Andrzejem Panufnikiem. I ten utwór zabrzmiał tak inaczej niż zazwyczaj, z takim temperamentem, wyczuciem swingu i harmoniczną ostrością, że musiałam się upewnić, czy to naprawdę Lutosławski. Po przerwie usłyszeliśmy II Symfonię C-dur Roberta Schumanna. Z wyjątkiem niefortunnego pierwszego akordu instrumentów dętych otrzymaliśmy prawdziwą kreację artystyczną łączącą precyzję z romantyczną spontanicznością. A Adagio espressivo było po prostu niebiańskie!
TO IDZIE MŁODOŚĆ

Skrzypek Jakub Staszel skończył właśnie 21 lat. Wiolonczelista Michał Balas ma 23 lata. Australijsko-brytyjski dyrygent Toby Thatcher po raz pierwszy bawiący w Polsce w styczniu skończył 35 lat, co dla jego profesji też oznacza jeszcze młodość. Wczoraj ta trójca wraz z Sinfoniettą Cracovią i grupą dętą naszej Filharmonii zaprezentowała Koncert podwójny a-moll op. 102 Johannesa Brahmsa i była to interpretacja nieco inna od dotychczas rozbrzmiewających w naszej filharmonicznej sali. Nie słyszałam dotąd tego utworu tak przesyconego radością. Myślę, że młodzi artyści, nienaganni w przekazaniu muzycznej zawartości utworu, po prostu cieszyli się z tego, że mogą razem muzykować i że wszystko im tak pięknie się udaje. Z czasem z pewnością do tej wirtuozowskiej interpretacji dojdzie dojrzałość, namysł, spojrzenie nieco w głąb i wtedy będzie to prawdziwie wielka kreacja artystyczna. Na bis młodzi artyści podarowali nam piękną interpretację Passacaglii g-moll Haendla w opracowaniu Johanna Halvorsena. Nie zabrakło też wzruszającego momentu, gdy obaj soliści otrzymane kwiaty podarowali jednej ze skrzypaczek Sinfonietty. Nic dziwnego, bo Katarzyna Balas jest matką Michała i wieloletnią nauczycielką Jakuba który obecnie studiuje u prof. Marcina Baranowskiego w Poznaniu. Ludwik Erhardt napisał o muzyce Brahmsa, że „jest w niej ciepło i łagodne światło popołudniowego słońca nad łąkami”. W Koncercie a-moll może wczoraj mi nieco tego ciepła i łagodności zabrakło (ale i materia muzyczna niezbyt temu sprzyjała). Przesycona nimi była za to VIII Symfonia G-dur Antonina Dvořáka, bliskiego ideowo Brahmsowi, która zabrzmiała w drugiej części wieczoru. Toby Tchatcher, który pięknie współpracował w Brahmsie z solistami, tutaj zaprezentował się jako wyborny interpretator późnoromantycznej muzyki czeskiego mistrza prowadząc krakowskich muzyków z temperamentem i uwagą zarazem. Pod jego ręką ukazało się całe bogactwo melodyczne i harmoniczne muzyki Dvořáka i związek kompozytora z rodzimym pejzażem. Oba potężne dzieła wymazały jakby z pamięci słuchaczy króciutki utwór który otworzył wczorajszy wieczór. Ruth Crawford Seeger to amerykańska kompozytorka żyjąca w latach 1901 – 1953. W czasie europejskich studiów w 1931 roku napisała kwartet smyczkowy i właśnie jego środkowa część – Andante – zabrzmiała wczoraj. To bardzo interesująca muzyka, ze świetnym, wręcz nowatorskim na owe czasy, pomysłem rozchodzących się i nawarstwiających sekund powodujących oryginalną migotliwość muzyki. Chciałabym usłyszeć całość dzieła kompozytorki, o której istnieniu – wstyd się przyznać – nie miałam dotąd pojęcia.
DUETISSIMO

Przed ośmioma laty z inicjatywy znanego pianisty i kameralisty Bartłomieja Kominka, wychowanka i wykładowcy Akademii Muzycznej im. K. Pendereckiego w Krakowie (obecnie jest kierownikiem Katedry Kameralistyki krakowskiej uczelni) powstał Międzynarodowy Festiwal Duetów Fortepianowych „Duetissimo!”. Początkowo skromna impreza okazała się niezwykle interesująca i potrzebna. Dziś głównemu nurtowi festiwalowemu towarzyszą: konferencja naukowa, koncerty Estrady Młodych i Koncert Dziecięcy, a przede wszystkim Międzynarodowy Konkurs Duetów Fortepianowych. Wczoraj zakończyła się druga jego edycja. Nie mogłam towarzyszyć w tym roku ani wszystkim koncertom festiwalowym ani konkursowym przesłuchaniom. Ale myślę że dwa wieczory spędzone w sali Filharmonii, która jest partnerem organizatorów imprezy, dały dobry obraz całości imprezy. Pierwszy wieczór to piątkowy koncert duetu: Leonora Armellini i Mattia Ometto. Pianistkę dobrze znamy w Polsce i w Krakowie od czasu jej udziału w Konkursie Chopinowskim w 2010 roku. Osiemnastoletnia wówczas pianistka zwróciła uwagę jurorów i publiczności swą wrażliwością i urodą dźwięku. Z czasem do tych atutów doszła dojrzałość artystyczna. Starszy od niej o dziesięć lat Mattia Ometto gościł w Krakowie chyba po raz pierwszy. I on włada pięknym, bogatym w barwy dźwiękiem i podobną do Leonory Armellini wrażliwością muzyczną. Pianiści pracujący z sobą od lat tworzą jeden wspaniały instrument, rozumieją się idealnie, co umożliwia im tworzenie doskonałych kreacji artystycznych. Program piątkowego koncertu zestawili tak, by udowodnić swą wszechstronność muzyczną. Rozpoczęli „Fantazją per organo meccanico” KV 594 Mozarta w transkrypcji Silvia Omizzola wydobywając z fortepianu prawdziwie organowe brzmienia. Potem słuchaliśmy „Deux morceaux en forme de mazurka” op. 5 Zarębskiego urzekające romantycznym wdziękiem i wyczuciem charakteru polskich tańców. W drugiej części wieczoru zabrzmiała „Symfonia dantejska” Liszta w jego opracowaniu na dwa fortepiany. Tu można było podziwiać i umiejętność zbudowania trudnej formy dzieła, i temperament artystów w malowaniu dźwiękiem potęgi i grozy Piekła, i smutku Czyśca, i wreszcie triumfu Magnificat. A po tym mistycznym przeżyciu usłyszeliśmy na bis lekkie, sambowo rozkołysane, zagrane jakby z przymrużeniem oka „Baiao” z „8 tańców egzotycznych Jeana Françaix. W całości była to cudowna lekcja kameralistyki na dwóch fortepianach. W sobotę w tejże sali odbył się finał konkursu. Przed międzynarodowym jury pracującym pod kierunkiem Bartłomieja Kominka wystąpiły cztery (wyselekcjonowane z trzynastu) duety grające z towarzyszeniem orkiestry naszej Filharmonii pod dyrekcją Macieja Tomasiewicza koncerty na dwa fortepiany z orkiestrą. Rozpoczął wieczór krakowski duet Agnieszka Zahaczewska-Książek i Krzysztof Książek Koncertem Es-dur KV 365 Mozarta. To bardzo dobry duet, ale tym razem w jego grze dało się zauważyć zdenerwowanie objawiające się choćby pośpiechem i brakiem oddechu w finale. Inna rzecz że orkiestra nie była im w pełni pomocna, jakby zabrakło wzajemnego porozumienia pomiędzy solistami i dyrygentem. Być może to sprawiło, że krakowski duet otrzymał „tylko” III nagrodę. Jury wyróżniło go też za najlepsze wykonanie utworu kompozytora polskiego. Koncert Es-dur Mozarta zabrzmiał w sobotę raz jeszcze w wykonaniu japońskiej pary Nana Shinata i Masahiro Sato i była to piękna, „dosłuchana” w każdym calu interpretacja. I orkiestra brzmiała tu całkiem inaczej, bardziej po mozartowsku a mniej „wojskowo”. Ten duet za swe konkursowe prezentacje otrzymał II nagrodę. I nagroda przypadła również Japończykom. Nao Kanemura i Yoshiaki Sato grali w finale Koncert E-dur na dwa fortepiany Feliksa Mendelssohna-Bartholdy’ego z wdziękiem i olbrzymią wrażliwością. Szczególnie urzekająco zabrzmiała druga część Koncertu, która dała artystom możliwość ukazania nie tylko kameralnych ale i solistycznych umiejętności. Bogactwo barw i odcieni dynamicznych było tu zachwycające. Tego uwrażliwienia na zróżnicowanie barwowe i dynamiczne zabrakło w interpretacji potężnego Koncertu as-moll op. 88a Maxa Brucha. Siostry Kanon Yokoyama i Kotone Yokoyama skupiły się jedynie na sile dźwięku. Być może znów wpłynęła na to nieco „siłowa” interpretacja partii orkiestrowej którą zaproponował dyrygent jakby zapominając że stoi na estradzie także po to, by pomóc solistom. Prowadzenie akompaniamentów orkiestrowych w konkursach pianistycznych jest bardzo trudnym zadaniem. W przypadku dwóch fortepianów w dwójnasób trudnym, wymagającym wielkiego doświadczenia estradowego. Jeśli mogę coś sugerować organizatorom, to proponowałabym by w przyszłości poszukać kogoś z takim właśnie doświadczeniem. Ale w sumie ten finał był wspaniałym przeżyciem dobrze rokującym konkursowi na przyszłość.

Copyright © 2024 | WordPress Theme by MH Themes